بروزرسانی شده در تاریخ: ۱۴ اسفند ,۱۳۹۷
کتراک یک ماده شیمیایی بدون انفجار می باشد که با خاصیت های شیمیایی که در فرمولاسیون خود دارد با آب واکنش می دهد و به عبارتی فعال میشود .ترکیب کتراک وآب بدون هیچ دود و یا آتش می باشد و کارایی آن در تخریب سنگ و یا بتن همانند ماده انفجاری می باشد با این تفاضل که دود،آتش،ارتعاش صدای مهیب،زمین لرزه و پرت شدن سنگ ریزه های خطرناک به اطراف نمیشود.و از همه مهمتر از این پودر منبسط شونده را می توان در مناطق مسکونی و شهری که استفاده مواد منفجره در آنجا ممکن نیست استفاده کرد.
کتراک امروزه در معادن برای تخریب به دلیل کارایی بالای آن و ارزان قیمت بودنش مورد استفاده است و چون آسیبی چندانی به محیط زیست وارد نمی کند می توان گفت یک ماده شیمیایی سازگار با محیط زیست نامید.کتراک با منبسط شدن درون حفره های سنگ های عظیم و یا بتون ها باعث تخریب و خرد شدن آن ها می شود به نحوی که زمانی پودر کتراک و آب را مخلوط میکنید واکنش شیمیایی آغاز میشود که باعث افزایش حجم ماده دوغابی می شود و با فشار سنگین کششی آن به دیواره های سنگ و یا بتون باعث ایجاد تنش سنگین در بین دیواره میشود و درنهایت باعث خرد شدن سنگ یا بتون می شود.
مزایای اصلی این ماده می توان به چند مورد اشاره کرد:
۱)ماده شیمیایی کتراک باعث دود،آتش ،صدای انفجار،زمین لرزه و یا پرتاب شدن سنگ به اطراف نمیشود که همین امر باعث امتیاز ویژه این محصول می باشد که از این پودر منسط شونده در مناطق مسکونی و مکان هایی که ایجاد ارتعاش سنگین ممنوع است. مثل اماکن عمومی،بیمارستانها،مدرسه و مناطق حساس به انفجار و آتش که محل گذر خط لوله گاز و یا برق می باشد به آسانی استفاده کرد .
۲)سمی نبودن کتراک برای محیط زیست که باعث بر هم نخوردن شرایط عادی محیط زیست نشود و آسیب های جدی مثل مواد منفجره وارد نمیکند.
۳)قیمت به صرفه آن نسبت به مواد انفجاری که یک نکته کلیدی در این پودر منبسط شونده می باشد و هزینه تخریب را کاهش می دهد.
۴)استفاده آسان بدون احتیاج به نیروی متخصص برخلاف مواد انفجاری که می توان با آموزش کوتاه مدت از موارد ایمنی و نحوه استفاده از کتراک مورد استفاده قرار بگیرد.
۵)حمل و نقل آسان آن نسبت به مواد منفجره پر خطر که از هر احتمال آسیب جلوگیری میکند.
معایب استفاده از کتراک:
۱)با وجود یک محصول جدید و کاربردی در بازار بسیاری دست به تولید این پودر منبسط شونده (کتراک) زده اند.که با نداشتن دانش کافی باعث تولید محصولی بی کیفیت شده اند و روانه بازار کرده اند این پودر شیمیایی با در نظر نگرفتن نکات ایمنی هنگام تولید باعث آسیب رساندن به مصرف کننده می شود به نحوی که با در نظر نگرفتن نکات ایمنی باعث پدیدار شدن مشکل های جدی در این پودر منسط شونده میشود. به صورتی که در مناطق گرمسیر باعث واکنش سریع کتراک با آب میشود و سرعت واکنش شیمیایی بالا می رود و باعث افزایش حجم آنی در درون سنگ و یا بتون می شود که از جمله خطر های آن پرتاب شدن سنگ ریزه ها میشود که به مصرف کننده آسیب وارد میکند و در مناطق سردسیر با کاهش کارایی آن در اصل کاهش افزایش حجم پودر منبسط شونده برای خرد کردن را کاهش می دهد و از روی دیگر باعث افزایش زمان بهر برداری می شود که زمان استفاده از کتراک را بالا میبرد .
نحوه استفاده کتراک:
کتراک با آب نسبت معینی برای مخلوط شدن و استفاده دارد به طوری که برای ۳کیلو گرم از پودر منبسط شونده(کتراک) به ۱لیتر آب احتیاج داریم که باید آن هارا درون ظروف پلاستیکی تمیز ترکیب کنیم و دمای آب مورد استفاده برای ترکیب با کتراک میتواند بین ۷تا ۲۵ درجه سانتی گراد باشد که کارایی پودر منبسط شونده در این حالت به بالاترین سطح کیفی خود می رسد.
ایمنی کتراک:
وقتی که کتراک با آب مخلوط می شود باعث تولید گاز می شود که به قرینه چشم آسیب می زند و برای جلوگیری از آسیب های ناشی به مصرف کننده توصیه میشود که از عینک های شیشه ایی مخصوص استفاده شود که از وارد شدن آسیب جبران ناپذیر به چشم جلوگیری کنید .
این پودر منبسط شونده(کتراک) که کتراک ۳۰ دقیقه ای است می توان به جرات گفت که با کیفیت ترین پودر منبسط شونده در بازار است .که از زمان مخلوط آن با آب ۳۰ دقیقه زمان احتیاج دارد تا صددرصد تخریب خود را انجام بدهد . این پودر در ۲ بسته ۱۰کیلوگرمی وجمعا ۲۰کیلو گرم تهیه و توزیع می شود ولی بسته بندی های دیگری هم وجود دارد که وزن بالاتری دارند . کتراک هایی که بسته بندی آنها ۲۵کیلوگرمی می باشد کتراک های ۲ساعته یا ۱۲ساعته هستند که زمان بیشتری برای اجرای عملیات تخریب سنگ و یا بتون به صورت کامل را احتیاح دارد.
میزان مصرف کتراک:
برای تخریب کامل بتن بدون آرماتور و سنگ ها به نحوی که اطراف آن آزاد باشد در هر متر مکعب میزان استفاده از کتراک بین ۷تا ۱۵کیلو گرم افزایش میابد ولی در صورتی که اطراف آن ازاد نباشد ویا ئذ زیر خاک باشد میزان استفاده از کتراک بین ۲۰تا ۵۰کیلوگرم افزایش میابد و براینوع دیگر بتن که بتن مسلح نامیده می شود برای هر مترمکعب ار بتنمسلح میزان استفاده از کتراک بین۲۵تا۵۰کیلوگرم افزایش می یابد .
موارد کاربردی استفاده از کتراک:
استفاده از کتراک به صورت محلول مایع می باشد برای استفاده از سنگ هایی که پر درز و شکاف می باشند مناسب نیست و کارایی لازم را ندارد به صورتی که محلول مایع کتراک در بین پرز و شکاف های سنگ حرکت کرده و باعث شکستگی های غیر متعارف و خارج از برنامه ریزی میشود.
نحوه حفر و قرار گیری چال ها کنار همدیگر در روی سنگ:
فاصله بین چال های حفر شده در روی سنگ و یا بتن در صورتی که عمق آن ۴سانتی متر باشد برای سنگ های سخت و مستحکم بین ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر است . و برای سنگ های متوسط با سختی کمتر ۱۰تا ۳۰سانتی متر است . و همچنین سنگ دیگری که از این دو نوع سنگ درای سختی کمتری است بین ۱۵ تا۴۰سانتی متر می باشد . مصرف کننده پودر منبسط کننده (کتراک) می تواند از فرمول زیر برای انجام دقیق تر خرد شدگی استفاده کند.
ضریب *قطر چال =حداکثر فاصله چال ها (میلی متر)
و همچنان ضریب را می توان از جدول های مخصوص مکان های مختلف به دست آورد که در سر معادن به دست می آورند.
