بروزرسانی شده در تاریخ: ۵ اسفند ,۱۳۹۶
طرز تهیه کتراک
کتراک (ضد بتن ـ تخریب‌کننده سنگ، بتن و ساروج)
۱- پودر منبسط شونده با کاربرد تخریبی در معادن و همچنین قطعات و اعضای بتنی است.
۲- این پودر پس از مخلوط شدن با آب، به‌صورت دوغاب در درون چال‌های از پیش حفاری‌شده ریخته می‌شود.
۳- پس از گذشت مدتی از آبگیری، دوغاب حاصله تا چندین برابر خود افزایش حجم می‌دهد.
۴- در اثر این افزایش حجم، تنش فشاری بالایی به دیواره چال‌ها وارد می‌کند و این تنش درنهایت موجب شکسته شدن دیواره چال، در نقاط ضعف موجود در اطراف دیواره می‌گردد.
۵- کتراک به‌گونه‌ای عمل می‌کند که گاز و حرارت بالایی تولید نکرده ولی عمل شکست را تقریباً مانند انفجار انجام می‌دهد.
۶- با حفاری و آرایش چال‌ها در جهت‌های خاص می‌توان شکسته شدن دیواره چال‌ها را هدایت نمود و درنهایت قطعات سنگ و یا بتن را به‌طور دلخواه برش داد.
۷- در ایران از کتراک بیشتر در معادن سنگ بخصوص معادن سنگ گرانیت، در پروژه‌های عمرانی و راهسازی جهت تخریب و شکستن سنگ‌های مزاحم و نیز جهت شکستن بتن و یا ساروج استفاده می‌شود.
۸- استفاده از کتراک در سنگ‌های پردرز و شکاف مناسب نمی‌باشد. زیرا جابجایی مواد و گاز در درزها باعث ایجاد شکستگی‌های ناهمگون می‌شود. بنابراین بهتر است از این ماده در مورد سنگ‌ها و قطعات بدون درز و شکاف استفاده شود.
▪️مزایای استفاده از کتراک
▪️حداکثر زمان لازم جهت مطالعه: ۶۰ ثانیه
۱- عدم نیاز به استفاده از مواد ناریه (انفجاری)
۲- سهولت استفاده و عدم نیاز به نیروی متخصص (تنها با یک آموزش کوتاه‌مدت می‌توان از این پودرها استفاده نمود.)
۳- سهولت حمل‌ونقل.
۴- انعطاف‌پذیری شکل برش (معمولاً در انجام عملیات آتشباری شکل برش چندان دلخواه نیست و با کم و زیاد کردن میزان مواد ناریه و نوع آن، شکل برش از حالت دلخواه خارج می‌گردد ولی در هنگام استفاده از پودرهای منبسط شونده، چال‌ها در راستای برش دلخواه حفر می‌شوند و همواره شکست در راستای چال‌های حفاری‌شده رخ می‌دهد و لذا می‌توان به‌سادگی به سطح برش مطلوب دست‌یافت.)
۵- سازگاری با محیط‌زیست (به‌طورکلی پودرهای منبسط شونده ترکیباتی از مواد معدنی طبیعی می‌باشند. که استفاده از آن‌ها مشکل خاصی را ازنظر زیست‌محیطی به وجود نمی‌آورد.)
۱- استاندارد نبودن بعضی از این مواد (متأسفانه بسیاری از محصولات تولیدی موجود به دلیل رقابت‌های مالی (کاهش قیمت محصول) ازنظر کیفیت فاقد مشخصات مطلوب هستند.)
۲- شرایط آب‌وهوایی (بسیاری از پودرهای موجود در بازار ایران برای استفاده در شرایط آب و هوایی مختلف تولید نمی‌شوند و لذا از پودر واحدی در مناطق گرم و مناطق سرد استفاده می‌گردد. ازاین‌رو چون عامل گرما نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در فرآیند انبساط این پودرها دارد، در هوای سرد از بازدهی زمانی و مالی به‌شدت کاسته می‌شود.)
۳- خطر انفجار و پرتاب سنگ (به دلیل پایین بودن کیفیت بسیاری از پودرهای داخل کشور در هنگام استفاده از این پودرها در هوای گرم و بخصوص در چال‌هایی که در سنگ‌های آفتاب‌خورده حفرشده‌اند. این پودرها تقریباً بلافاصله پس از استفاده دچار انبساط شدید شده و تقریباً مشابه مواد منفجره در هنگام انفجار عمل کرده و باعث پرتاب سنگ می‌گردد.)
۴- کوچکی ابعاد برش (به دلیل کیفیت پایین بسیاری از پودرهای داخلی، میزان انبساط و تنش فشاری ناشی از این پودرها بسیار محدود است. بعلاوه به خاطر هموژن و یکنواخت نبودن این پودرها، در بسیاری از چال‌ها میزان انبساط با یکدیگر تفاوت داشته و سطح برش خورده فاقد شکل صاف و یکنواخت است.)
۵- ایمنی (پایین بودن کیفیت تولید و استفاده از مواد مضر به خاطر ارزان تمام شدن قیمت تولید، می‌تواند باعث تولید گازهای سمی و درنتیجه بروز ناراحتی‌های ریوی و چشمی در افراد گردد.)
▪️چگونگی استفاده از کتراک
▪️حداکثر زمان لازم جهت مطالعه: ۹۰ ثانیه
۱- کتراک را به نسبت ۳ کیلو با ۱ لیتر آب مخلوط کرده و کامل هم زده شود تا مخلوطی یکدست شود.
۲- اختلاط باید در ظروف پلاستیکی تمیز صورت گیرد.
۳- آب موردنظر بایستی آب معمولی باشد و املاحی نظیر کلسیم و منیزیم نداشته باشد.
۴- درجه حرارت آب برای اختلاط حدود ۱۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد باشد.
۵- بلافاصله بعد از تهیه دوغاب تا ارتفاع ۸۵% چال با آن پر شود.
۶- سر چال‌ها با گوه چوبی بسته و خوب کوبیده شود.
۷- تنها دلیل استفاده از گوه‌های چوبی برای جلوگیری از پاشیده شدن کتراک به بیرون از سوراخ‌ها می‌باشد و تأثیری در قدرت و عملکرد کتراک ندارد.
۸- فعل‌وانفعالات شیمیایی کتراک از همان لحظه مخلوط کردن و ریختن درون چال‌ها شروع می‌شود و گوه‌های چوبی به بیرون رانده می‌شود و معمولاً نیازی به کوبیدن مجدد گوه‌ها با پتک نمی‌باشد.
۹- بسته به نوع کتراک زمان تأثیر آن متفاوت است ولی معمولاً لازم است که حدود یک تا دو ساعت برای نهایی شدن تأثیر آن زمان در نظر گرفت که این زمان به سختی سنگ و عضو بتنی دارد.
